– Polska w ciągu ostatnich 30 lat dokonała skoku cywilizacyjnego dzięki organicznej pracy naszych inżynierów i naukowców. Jesteśmy bardzo mocnym filarem polskiego rozwoju i gospodarki mimo naprawdę niskich nakładów finansowych na polską naukę – mówi w wywiadzie dla „Dziennika Polskiego” i „Gazety Krakowskiej” prof. dr hab. inż. Andrzej SZARATA, rektor Politechniki Krakowskiej       Paulina Szymczewska, Dziennik Polski:: Politechnika Krakowska – w odpowiedzi na wyzwania inżynierskie współczesnego świata – uruchomiła kolejne nowe, przyszłościowe kierunki studiów. Jakie?   Prof. Andrzej Szarata, rektor Politechniki Krakowskiej: W ostatnich latach regularnie proponujemy nowości zarówno, jeśli chodzi o kierunki studiów, jak i specjalności w ramach kierunków. Odpowiadamy w ten sposób na potrzeby gospodarki i rynku pracy. Wprowadziliśmy do oferty m.in. takie nowości jak: ekotechnologie dla zrównoważonego rozwoju, energetyka jądrowa, informatyka materiałowa, biotechnologia przemysłowa, geoinformatyka, inżynieria i gospodarka wodna, odnawialne źródła energii i infrastruktura komunalna, technologie przemysłu 4.0 czy elektromobilność. Wiele z naszych nowych propozycji to odpowiedź na wyzwania środowiskowe, klimatyczne, energetyczne, które będą potrzebować nowych specjalistów. Te prośrodowiskowe kierunki cieszą dużą popularnością w rekrutacji, widać trafiły w zainteresowania młodych ludzi, którzy czują się odpowiedzialni za przyszłość świata i chcą go mądrze kreować. A do tego potrzebują zasobów m.in. w postaci dobrego wykształcenia. Mocno zmieniamy też programy kształcenia na naszych sztandarowych kierunkach, np. budownictwie, transporcie, architekturze, mechanice i budowie maszyn, energetyce, elektrotechnice czy automatyce i robotyce. Musimy trzymać rękę na pulsie, bo w obszarze nauk technicznych przyrost wiedzy, wynikający m.in. z badań naukowych, a do tego postęp technologiczny, następują w błyskawicznym tempie. W badaniach naukowych Politechnika Krakowska mocno rozwija tematykę energetyki, zwłaszcza odnawialnej, jądrowej, wodorowej, energooszczędności materiałów i procesów technologicznych, zielonej chemii, gospodarki obiegu zamkniętego. A to, co robimy w nauce, przekłada się na kierunki, na których kształcimy.      W kształceniu w dobie sztucznej inteligencji coraz ważniejsze chyba staje się nie tylko, czego uczyć, ale jak kształcić.   Zdecydowanie. W dobie dynamicznie rozwijających się nowych technologii, choćby sztucznej inteligencji czy rozszerzonej rzeczywistości, nie sposób zostać przy głoszeniu wykładów i rozwiązywaniu zadań na ćwiczeniach. Trzeba przekazywać wiedzę nowymi sposobami, narzędzia i język kształcenia dostosowywać do nowego pokolenia studentów. Dlatego na Politechnice Krakowskiej coraz mocniej stawiamy m.in. na Project Based Learning, czyli kształcenie oparte na realizacji projektów. Grupy studenckie rozwiązują realne problemy inżynierskie, zgłoszone np. przez partnerów uczelni – firmy czy samorządy. Taki model kształcenia inżynierskiego jest korzystny dla wszystkich stron – nasi partnerzy wdrażają rozwiązania, opracowane we współpracy ze studentami i ekspertami uczelni, ale też wskazują, jakich inżynierów potrzebują. Studenci wiedzę zdobytą na studiach od razu przekładają na inżynierską praktykę. Mogą też szybko znajdować pracodawców. Nową formą kształcenia, którą bardzo mocno rozwijamy, są mikrokursy i mikroszkolenia, certyfikowane mikropoświadczeniami. To krótkie, kilkugodzinne seminaria czy warsztaty, które służą wzmocnieniu konkretnych specjalistycznych kompetencji. Są dobrym przykładem nowego typu myślenia o edukacji, które trzeba umiejętnie wpleść w bardziej tradycyjne formy zajęć. Mikrokursy to będzie coraz popularniejsza forma edukacji, nie tylko na uczelniach. Zdobyta w taki szybki, ukierunkowany sposób umiejętność zawodowa będzie poświadczona w technologii blockchain, czyli przez powszechnie honorowany, cyfrowy dowód, którym uczelnia gwarantuje wiarygodność mikropoświadczenia i jakość nabytej przez jego posiadacza wiedzy. Musimy stale znajdować sposoby, by optymalnie łączyć takie nowe formy kształcenia z ofertą studiów I i II stopnia.     Wspomniał Pan o współpracy z otoczeniem biznesowym i samorządami. Dużo słyszymy o nowych partnerstwach Politechniki, nowych porozumieniach z partnerami biznesowymi i przemysłowymi. To ważne dla uczelni, dla studentów?   Współpracujemy z biznesem i przemysłem na bardzo wielu polach. Ale chcę też podkreślić: na Politechnice Krakowskiej bardzo mocno stawiamy też na współpracę z samorządami. Potrzebują bardzo podobnego inżynierskiego wsparcia co przemysł, bo mieszkańcy miast i regionów chcą żyć w inteligentnych miastach, zielonych i zdrowych, a nasi eksperci i absolwenci wiedzą, jak je projektować, budować i nimi zarządzać.   Współpraca z biznesem to wspólne z firmami staże i praktyki dla studentów, programy stypendialne fundowane przez partnerów uczelni czy patronaty firm technologicznych nad naszymi kierunkami studiów. To się bardzo często kończy propozycją pracy dla studenta. Pracodawcy, którzy zatrudniają naszych absolwentów, zasiadają w Radach Biznesu przy wydziałach, uczestniczą w tworzeniu naszych programów studiów. Mamy też studia czy specjalności wspólnie prowadzone przez uczelnię i firmy. Świetnie to się sprawdza np. na naszej specjalności inżynieria pojazdów szynowych, prowadzonej wspólnie z Newagiem i grupą firm kolejowych.   Znakomitym wstępem do wejścia na rynek pracy jest też realizacja prac dyplomowych przez naszych studentów na realne tematy, zaproponowane przez naszych partnerów z firm i samorządów. Studenckie warsztaty, dedykowane sprawom konkretnej gminy, miasta, miasteczka, dzielnicy to bardzo ceniony przez naszych partnerów samorządowych wstęp do prawdziwych zmian – w zagospodarowaniu przestrzennym, organizacji transportu, rewitalizacji miejsc, które mogą na nowo służyć mieszkańcom. Kraków, Tarnów, Nowy Sącz, Żywiec, Dobczyce, Miechów, Sułkowice, Rabka, Przemyśl, Hrubieszów – to tylko kilka przykładów miast, które ostatnio wspieramy studenckimi inspiracjami i wiedzą naszych ekspertów. Dydaktyka to jeden filar naszych relacji z przemysłem oraz partnerami gospodarczymi i samorządowymi.   Drugi, bardzo ważny filar to szeroka kooperacja przy realizacji projektów badawczo-rozwojowych, czy to w ramach krajowych i europejskich programów, czy bilateralnych partnerstw. Mamy podpisanych wiele porozumień o współpracy i one naprawdę nie pozostają tylko na papierze. Opracowujemy i pomagamy firmom wdrażać innowacje, które zmieniają ich biznesy, unowocześniają je, pozwalają zoptymalizować koszty i podnieść zyski. Dlatego czasem denerwuję się, gdy jestem pytany, dlaczego Polska nisko plasuje się w rankingach innowacyjności, dlaczego polskie uczelnie są w nich mniej widocznej niż inne europejskie. Podkreślam wtedy, że rankingi innowacyjności, nastawione przede wszystkim na liczenie patentów, nie pokazują całości innowacyjnej pracy polskich inżynierów. A to polscy inżynierowie stoją za polskim cudem gospodarczym, za najlepszą jakościowo wodą w krakowskich kranach, za 5000 km świetnych dróg szybkiego ruchu w Polsce. Stoją też za sukcesami zagranicznych firm, które w naszym kraju ulokowały swoje siedziby.   Chyba nie doceniamy wystarczająco tego typu innowacji, które są wszędzie i czynią nasz świat lepszym. Myśląc wąsko – o innowacjach wyłącznie jako patentach – pomijamy wiele nieopatentowanych rozwiązań polskich inżynierów, które wykorzystuje się we wszystkich sektorach gospodarki, w przemyśle, budownictwie, transporcie. Polska w ciągu ostatnich 30 lat dokonała skoku cywilizacyjnego dzięki organicznej pracy naszych inżynierów i naszych naukowców. Jesteśmy bardzo mocnym filarem polskiego rozwoju i polskiej gospodarki, mimo naprawdę niskich nakładów finansowych na polską naukę. Przykład tylko z naszego podwórka z ostatnich dni: wspólnie z Mostostalem Kraków Politechnika zaangażuje się w projekt budowy pierwszej polskiej elektrowni jądrowej. Będą w nim potrzebni inżynierowie wszystkich branż.   Inny przykład: właśnie rozstrzygnięty został konkurs Narodowego Centrum Badań i Rozwoju na wspólne projekty firm i jednostek badawczych w ramach szybkiej ścieżki FENG. Jesteśmy partnerem trzech takich projektów, każdy za kilkadziesiąt milionów złotych. Będziemy wspólnie z firmami pracować nad systemem zasilania modeli transportowych zbiorami danych z sieci komórkowej, innowacyjną metodą diagnostyki konstrukcji budowlanych czy recepturą innowacyjnej mieszanki betonowej, która będzie mogła oczyszczać powietrze z zanieczyszczeń. Innowacje – we współpracy Politechniki z biznesem i samorządami – dzieją się każdego dnia.   Skoro o innowacjach mowa… PK jest w gronie uczelni z największą liczbą przedsięwzięć, które uzyskały finansowe wsparcie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach konkursu „Studenckie koła naukowe tworzą innowacje”. Dużo takich kół działa na Politechnice? Co dzięki nim zyskują studenci?   Mamy bardzo mocny ruch kół naukowych – blisko 100 kół naukowych skupiających ponad 1,5 tys. studentów. Powołaliśmy też specjalną jednostkę do wspierania studenckich innowacji – FutureLab PK. W ciągu pięciu lat wsparła ona realizację ponad 100 projektów studenckich. Wspieramy aktywnych studentów bardzo mocno, także finansowo – uczelnia stworzyła własny fundusz stypendialny na przyznawane dwa razy do roku stypendia dla najbardziej aktywnych naukowo studentów. Mamy też nagrody dla najlepszych studentów I roku.   W ramach FutureLab i ruchu kół naukowych dajemy pieniądze na realizację najbardziej odlotowych pomysłów, na jakie tylko nasi studenci mogą wpaść. Chcą budować betonowe kajaki? Pomagamy. Chcą budować wodorowy bolid? Proszę bardzo. Chcą konstruować roboty, łaziki marsjańskie, rakiety? Mogą to robić. Chcą szukać leków na raka i materiałów leczących rany? Dajemy na to środki. Wspieramy studenckie poszukiwania, niekonieczne sukcesy, bo w nauce więcej niż z sukcesów można się nauczyć z porażek. Droga do celu uczy więcej niż dotarcie do niego. Obserwujemy z radością, jak ta dodatkowa działalność rozwija studentów, uczy ich też, ich jak skutecznie pozyskiwać środki na badania, choćby w takim konkursie jak ten ministerialny na studenckie innowacje. Studenci Politechniki Krakowskiej regularnie rozbijają w nim grantowy bank.     Nowoczesne kształcenie to także ciągły rozwój i rozbudowa uczelnianego zaplecza, infrastruktury, pracowni badawczych itp. W minionym roku akademickim baza laboratoryjna PK poszerzyła się o kolejne unikatowe pracownie: laboratorium VR, Laboratorium Ultraprecyzyjnych Pomiarów Współrzędnościowych i Laboratorium Aerodynamiki Środowiskowej. Czym się zajmują?   – Za nami rzeczywiście czas dużych inwestycji w laboratoria – i te nowe, które budowaliśmy od zera, i te, które były już w naszych zasobach, a dzięki inwestycjom w nową infrastrukturę zyskały światowe możliwości badawcze. Laboratorium Aerodynamiki Środowiskowej to perełka na międzynarodową skalę – unikatowe narzędzie m.in. do walki o czyste powietrze, bo można tu badać kanały przewietrzania miast, kwestie transportu zanieczyszczeń czy dynamicznego oddziaływania na smog. Nowatorska i – z czego jesteśmy szczególnie dumni – autorsko zaprojektowana infrastruktura laboratorium pozwala naszym specjalistom prowadzić badania z zakresu inżynierii wiatrowej, inżynierii śniegowej i inżynierii środowiska, ale też testować innowacyjne rozwiązania dla energetyki wiatrowej, rynku materiałów i produktów budowlanych. Z laboratorium korzystają już firmy, globalny potentat Fakro testuje tu swoje nowe okna. Ale pomagamy tu również polskim skoczkom, dzięki współpracy z Polskim Związkiem Narciarskim.   W 2024 r. otworzyliśmy też Laboratorium Ultraprecyzyjnych Pomiarów Współrzędnościowych. Mamy tu światowej klasy aparaturę do wykonywania najdokładniejszych pomiarów w skali od nano do wielkogabarytowej. Takie pomiary są kluczem do rozwijania najbardziej zaawansowanych technologii we wszystkich gałęziach przemysłu. Potrzeba ich wszędzie tam, gdzie od precyzji urządzeń zależy bezpieczeństwo ludzi, niezawodność maszyn i procesów produkcyjnych, jakość i cena produktów oraz usług. Będziemy nadal rozwijać to miejsce, pozyskaliśmy już bardzo duże środki na nową, unikatową aparaturę dla LUPW.   Laboratorium VR to nowa pracownia komputerowa dla studentów. Mają tu dostęp do najnowszych technologii dotyczących modelowania informacji o budynku (BIM), mogą zanurzyć się w wirtualnej rzeczywistości i uczyć budownictwa cyfrowego, informatyki, grafiki komputerowej czy technologii związanych z tworzeniem gier komputerowych. Pracownia powstała we współpracy z sądecką firmą ERBET, która wsparła projekt finansowo. Wiele firm z nami współpracujących funduje dla naszych studentów pracownie, sale wykładowe, strefy coworkingowe, które nowocześnie wyposaża, a potem organizuje tu branżowe seminaria, warsztaty, eksperckie wykłady.   Nowa aparatura badawcza pojawiła się w ostatnim czasie także w Laboratorium Technologii Paliw Alternatywnych czy w nowym Akredytowanym Laboratorium Maszyn i Urządzeń Energetycznych.   (…) – 80-lecie Politechniki Krakowskiej to nie tylko okazja do podsumowań, ale też do spojrzenia w przyszłość. Jakie nowe wyzwania przed wami?   – W obszarze nauki jednym z najważniejszych są przygotowania do konkursu Inicjatywa Doskonałości Uczelnia Badawcza. Po udanej ostatniej ewaluacji otrzymaliśmy z ministerstwa nauki zaproszenie do podjęcia takich starań. Chcemy podjąć rękawicę i w 2026 roku przystąpić do kolejnego konkursu na uczelnie badawcze. Pracujemy nad nową strategią naukowego rozwoju i ewolucyjnie chcemy się zmieniać, by zdynamizować aktywność badawczą, a w dydaktyce mocniej postawić na nowoczesne narzędzia i metody kształcenia.   Uczelnia mocniej postawi też na umiędzynarodowienie, rozwijając m.in. współpracę w ramach Uniwersytetu Europejskiego STARS EU oraz wychodząc z promocją swoich technologii i badań za Ocean – w ramach Poland in Silicon Valley Center for Science, Innovation, and Entrepeneurship. W Dolinie Krzemowej pokażemy m.in. technologie dla zeroemisyjnego budownictwa nowej generacji, innowacyjne biokompozyty dla medycyny i implantologii, polimerowe złącza przydatne m.in. do ochrony antysejsmicznej, hiperkompleksowe sieci neuronowe, rozwiązania z obszaru energetyki wodorowej czy autonomiczne systemy energetyczne oparte na OZE.   Wyzwaniem będzie na pewno takie kreowanie naszej oferty edukacyjnej i programów studiów, żeby przygotować absolwentów do pracy w zawodach, które dziś trudno przewidzieć. Technologie w takim tempie zmieniają potrzeby gospodarki i rynku pracy, że szybko będą potrzebni specjaliści w zawodach, których nazw nawet jeszcze nie ma. Uczelnie muszą z jednej strony być dalekowzroczne w przewidywaniu potrzeb, a z drugiej – elastyczne w organizacji procesu kształcenia. Ważne, żeby przygotowywały absolwentów do uczenia się przez całe życie, dawały solidną wiedzę i umiejętności, które będą podstawą wieloletniej aktywności zawodowej, będą też uczyły samodzielności w myśleniu i kreatywności w działaniu.   No i jedno z najtrudniejszych wyzwań to skuteczne konkurowanie o środki na badania, zdobywanie większej liczby grantów, zwłaszcza międzynarodowych. Nakłady na naukę w Polsce nie rosną, a wręcz maleją. Nasza nauka ma wciąż nieporównywalnie gorsze warunki finansowe do rozwoju niż inne kraje Europy. Wyzwaniem dla całego świata akademickiego w Polsce jest budowanie nauce dobrego PR-u i przekonywanie, że wydatki na nią to inwestycja wysokiego zwrotu.   Rozmawiała: Paulina Szymczewska   Cały wywiad na łamach dodatku Strefa Biznesu w „Gazety Krakowskiej”

  Czy zabytki mogą stać się wzorem ekologicznej i energooszczędnej transformacji? Międzynarodowy zespół naukowców, w tym specjaliści z Politechniki Krakowskiej, udowadnia, że tak. Dzięki projektowi badawczemu FuturHist, łączącemu nowoczesne technologie z poszanowaniem historycznego dziedzictwa, możliwe będzie obniżenie zużycia energii nawet o 60% w budynkach takich jak XIX-wieczna kamienica przy ul. Kościuszki w Krakowie. Wyjątkowy projekt naukowy może być początkiem zielonej rewolucji w europejskim budownictwie historycznym.     Unijna współpraca dla energetycznej efektywności budynków historyczych     Przedsięwzięcie badawczo-innowacyjne, realizowane z unijnego programu Horyzont Europa, skupia naukowców z Włoch, Szwecji, Danii, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii i Polski, reprezentowanej przez Politechnikę Krakowską. Celem współpracy jest stworzenie standardów działań, zmierzających do zwiększania efektywności energetycznej budynków historycznych. Projekt realizowany jest pilotażowo w czterech budynkach czterech europejskich miast: w Kordobie, Edynburgu, Linköping i Krakowie. Z efektów współpracy mogą skorzystać nie tylko one, ale też inne historyczne miasta, które troskę o zachowanie dziedzictwa muszą połączyć z wymaganiami ekonomicznymi i środwiskowymi aktualnych czasów. Skala wyzwań jest bardzo duża. W samym Krakowie naukowcy Politechniki przy współpracy z Zarządem Budynków Komunalnych, także uczestniczącym w projekcie, wytypowali przynajmniej 3,5 tys. cennych historycznie budynków, które mogłyby przejść energetyczną metamorfozę według wzorców wypracowanych w międzynarodowym projekcie "FuturHist – Trwałe zabezpieczenie budynków zabytkowych w oparciu o indywidualnie opracowane zestawy interwencji".         – Dokonaliśmy dogłębnego rozpoznania tego typu budynków, do którego należy kamienica przy ul. Kościuszki. Dla oszacowania liczby takich obiektów w Krakowie zbadaliśmy dane z ewidencji gruntów i budynków, a także rejestr zabytków i gminną ewidencję zabytków. Wiemy, że podobnych obiektów, nadających się do tego energooszczędnej modernizacji, jest w Krakowie prawie 3500. Zidentyfikowaliśmy 2307 kamienic, które mogłyby zostać poddane termomodernizacji na podstawie wyników projektu, co stanowi 1,92% zabudowy całego Krakowa, oraz 1183 willi (0,98% zabudowy) – mówi dr hab. inż. arch. Kingi Racoń-Leja, prof. PK, kierująca pracami polskiego zespołu badawczego. Naukowcy oceniają jednak, że liczby te są niedoszacowane ze względu na niepełne dane dotyczące roku budowy w ewidencji gruntów i budynków.     Krakowskim budynkiem demonstracyjnym, wybranym przez interdyscyplinarny zespół naukowców Politechniki do energetycznej rewolucji, jest kamienica z pierwszej połowy XIX w. przy ulicy Kościuszki 18. Budynek znajduje się w zwartej zabudowie na obrzeżach historycznego centrum miasta i jest zarządzany przez Zarząd Budynków Komunalnych w Krakowie. Stoi w pobliżu Skweru Lajkonika Zwierzynieckiego, Wawelu i Bulwaru Rodła nad rzeką Wisłą, mieściła się tu dawniej apteka Pod Aniołem Stróżem (obecnie Antykwariat Abecadło). W ramach projektu FuturHist został zbadany m.in. pod kątem ilości energii zużywanej każdego dnia, szczelności, parametrów termicznych cegieł, z których go wybudowano.     – Razem z partnerami przemysłowymi z Włoch i Niemiec pracujemy nad zastosowaniem przyjaznych środowisku materiałów, które będą wykorzystane do termomodernizacji takich budynków. To np. właściwe płyty do ocieplania od wewnątrz i od zewnątrz, których produkcja powoduje sekwestrację węgla, co obniża emisję CO2 i ślad węglowy termomodernizacji – mówi dr hab. inż. arch. Kingi Racoń-Leja, prof. PK.     Uniwersalne wzory do wdrażania w europejskiej skali     Drugim etapem projektu będzie wdrożenie wypracowanych rozwiązań w budynkach demonstracyjnych. Podobnie jak zdecydowana większość (83%) budynków historycznych w Polsce, kamienica przy ulicy Kościuszki 18 jest podpiwniczona, ze ścianami z litej cegły i z oknami skrzynkowymi. Planuje się zastosowanie w niej takich rozwiązań jak: izolacja ścian zewnętrznych, docieplenie od wewnątrz, wprowadzenie wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła czy wdrożenie inteligentnego systemu zarządzania energią. Sprawdzono także możliwości wykorzystania energii odnawialnej przy zasilaniu budynku.   – Konkretne rozwiązania w tym zakresie zostaną opracowane przy wsparciu partnerów zagranicznych. Po zastosowaniu ich w budynku rozpocznie się kolejny etap badawczy, w ramach którego będziemy w sposób ciągły monitorować zachowanie ścian budynku pod względem przewodzenia ciepła i wilgotności, jakość powietrza i komfort cieplny w pomieszczeniach budynku, oraz ilość zużywanej przez niego energii – mówi dr hab. inż. arch. Kingi Racoń-Leja, prof. PK.     – Wszystkie te działania zmierzają do zmniejszenia zapotrzebowania budynków historycznych na energię o minimum 60%, przy zachowaniu ich wartości historycznych i kulturowych. Ostatecznym celem naszej naukowej współpracy jest stworzenie standardów energooszczędnej modernizacji zabytków, które będą możliwe do zastosowania przy wielu różnych konstrukcjach historycznych – mówi dr inż. arch. Krzysztof Barnaś, członek zespołu badawczego.     W finale projektu opracowane więc zostaną uniwersalne standardy energooszczędnej modernizacji budynków historycznych, które można będzie wdrażać na szeroką skalę w różnych europejskich miastach, co przyspieszy transformację energetyczną zabytków. Inwestycje w ochronę dziedzictwa staną się dzięki temu bardziej opłacalne i przystępne finansowo, a jednocześnie będą sprzyjać ochronie środowiska. Możliwe będzie zachowanie unikalnego dziedzictwa architektonicznego w miastach takich jak Kraków, przy jednoczesnym dostosowaniu ich do wymagań współczesności.     Interdyscyplinarny zespół naukowców z Politechniki Krakowskiej     Przy projekcie FuturHist pracuje doświadczony zespół badawczy z Politechniki Krakowskiej pod kierownictwem dr hab. inż. arch. Kingi Racoń-Lei, prof. PK w składzie: dr inż. arch. Krzysztof Barnaś, dr inż. arch. Ernestyna Szpakowska-Loranc, dr inż. arch. Filip Suchoń, mgr inż. arch. Krzysztof Klus oraz mgr inż. arch. Anna Bochnia z Wydziału Architektury, dr hab. inż. Małgorzata Fedorczak-Cisak, prof. PK z Małopolskiego Laboratorium Budownictwa Energooszczędnego PK, dr hab. inż. Marzena Nowak-Ocłoń, prof. PK z Wydziału Inżynierii Środowiska i Energetyki oraz dr hab. inż. Tomasz Kisilewicz, prof. PK z Wydziału Inżynierii Lądowej. Ze strony ZBK pracami kieruje Marcin Paradyż, zastępca dyrektora ds. Technicznych oraz Roksana Kurek. Oprócz PK i ZBK przy projekcie pracuje również Fundacja Sendzimira i reprezentujący ją Ewelina Pękała oraz dr Tomasz Jeleński (także pracownik PK).     Liderem badawczym projekt FuturHist, finansowanego w ramach programu Unii Europejskiej Horyzont Europa, jest Akademia Europejska we włoskim Bolzano. Partnerami projektu są: Politechnika Krakowska, Gmina Miejska Kraków, EURAC - Accademia Europea di Bolzano (Włochy), Agencia de la Vivienda y Rehabilitación de Andalucia (Hiszpania), Uppsala Universitet (Szwecja), Svenska kyrkan (Szwecja), Erik Arkitekter A/S (Dania), White Arkitekter (Szwecja), Aalborg University (Dania), ICOMOS - Conseil International des monuments et des sites (Francja), University of Strathclyde (Wielka Brytania), Natürlich Bauen (Austria), Nerobutto SRL Società Benefit (Włochy), Edinburgh World Heritage Trust (Wielka Brytania), Calchera San Giorgio (Włochy), Holzmanufaktur Rottweil GmbH (Niemcy) oraz INTBAU - International Network for Traditional Building, Architecture & Urbanism (Wielka Brytania). Komunikacją na temat projektu w Polsce zajmuje się Fundacja Sendzimira.                     (jp,m)   {fastsocialshare}

  Czy zabytki mogą stać się wzorem ekologicznej i energooszczędnej transformacji? Międzynarodowy zespół naukowców, w tym specjaliści z Politechniki Krakowskiej, udowadnia, że tak. Dzięki projektowi badawczemu FuturHist, łączącemu nowoczesne technologie z poszanowaniem historycznego dziedzictwa, możliwe będzie obniżenie zużycia energii nawet o 60% w budynkach takich jak XIX-wieczna kamienica przy ul. Kościuszki w Krakowie. Wyjątkowy projekt naukowy może być początkiem zielonej rewolucji w europejskim budownictwie historycznym.     Unijna współpraca dla energetycznej efektywności budynków historycznych     Przedsięwzięcie badawczo-innowacyjne, realizowane z unijnego programu Horyzont Europa, skupia naukowców z Włoch, Szwecji, Danii, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii i Polski, reprezentowanej przez Politechnikę Krakowską. Celem współpracy jest stworzenie standardów działań, zmierzających do zwiększania efektywności energetycznej budynków historycznych. Projekt realizowany jest pilotażowo w czterech budynkach czterech europejskich miast: w Kordobie, Edynburgu, Linköping i Krakowie. Z efektów współpracy mogą skorzystać nie tylko one, ale też inne historyczne miasta, które troskę o zachowanie dziedzictwa muszą połączyć z wymaganiami ekonomicznymi i środowiskowymi aktualnych czasów. Skala wyzwań jest bardzo duża. W samym Krakowie naukowcy Politechniki przy współpracy z Zarządem Budynków Komunalnych, także uczestniczącym w projekcie, wytypowali przynajmniej 3,5 tys. cennych historycznie budynków, które mogłyby przejść energetyczną metamorfozę według wzorców wypracowanych w międzynarodowym projekcie "FuturHist – Trwałe zabezpieczenie budynków zabytkowych w oparciu o indywidualnie opracowane zestawy interwencji". Krakowskim budynkiem demonstracyjnym, wybranym przez interdyscyplinarny zespół naukowców Politechniki do energetycznej rewolucji, jest kamienica z pierwszej połowy XIX w. przy ulicy Kościuszki 18.          – Dokonaliśmy dogłębnego rozpoznania tego typu budynków, do którego należy kamienica przy ul. Kościuszki. Dla oszacowania liczby takich obiektów w Krakowie zbadaliśmy dane z ewidencji gruntów i budynków, a także rejestr zabytków i gminną ewidencję zabytków. Wiemy, że podobnych obiektów, nadających się do tego energooszczędnej modernizacji, jest w Krakowie prawie 3500. Zidentyfikowaliśmy 2307 kamienic, które mogłyby zostać poddane termomodernizacji na podstawie wyników projektu, co stanowi 1,92% zabudowy całego Krakowa, oraz 1183 willi (0,98% zabudowy) – mówi dr hab. inż. arch. Kingi Racoń-Leja, prof. PK, kierująca pracami polskiego zespołu badawczego. Naukowcy oceniają jednak, że liczby te są niedoszacowane ze względu na niepełne dane dotyczące roku budowy w ewidencji gruntów i budynków.     Kamienica uczestnicząca w projekcie znajduje się w zwartej zabudowie na obrzeżach historycznego centrum miasta i jest zarządzana przez Zarząd Budynków Komunalnych w Krakowie. Stoi w pobliżu Skweru Lajkonika Zwierzynieckiego, Wawelu i Bulwaru Rodła nad rzeką Wisłą, mieściła się tu dawniej apteka Pod Aniołem Stróżem (obecnie Antykwariat Abecadło). W ramach projektu FuturHist została zbadana m.in. pod kątem ilości energii zużywanej każdego dnia, szczelności, parametrów termicznych cegieł, z których ją wybudowano.     – Razem z partnerami przemysłowymi z Włoch i Niemiec pracujemy nad zastosowaniem przyjaznych środowisku materiałów, które będą wykorzystane do termomodernizacji takich budynków. To np. właściwe płyty do ocieplania od wewnątrz i od zewnątrz, których produkcja powoduje sekwestrację węgla, co obniża emisję CO2 i ślad węglowy termomodernizacji – mówi dr hab. inż. arch. Kingi Racoń-Leja, prof. PK.     Uniwersalne wzory do wdrażania w europejskiej skali     Drugim etapem projektu będzie wdrożenie wypracowanych rozwiązań w budynkach demonstracyjnych. Podobnie jak zdecydowana większość (83%) budynków historycznych w Polsce, kamienica przy ulicy Kościuszki 18 jest podpiwniczona, ze ścianami z litej cegły i z oknami skrzynkowymi. Planuje się zastosowanie w niej takich rozwiązań jak: izolacja ścian zewnętrznych, docieplenie od wewnątrz, wprowadzenie wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła czy wdrożenie inteligentnego systemu zarządzania energią. Sprawdzono także możliwości wykorzystania energii odnawialnej przy zasilaniu budynku.   – Konkretne rozwiązania w tym zakresie zostaną opracowane przy wsparciu partnerów zagranicznych. Po zastosowaniu ich w budynku rozpocznie się kolejny etap badawczy, w ramach którego będziemy w sposób ciągły monitorować zachowanie ścian budynku pod względem przewodzenia ciepła i wilgotności, jakość powietrza i komfort cieplny w pomieszczeniach budynku, oraz ilość zużywanej przez niego energii – mówi dr hab. inż. arch. Kingi Racoń-Leja, prof. PK.     – Wszystkie te działania zmierzają do zmniejszenia zapotrzebowania budynków historycznych na energię o minimum 60%, przy zachowaniu ich wartości historycznych i kulturowych. Ostatecznym celem naszej naukowej współpracy jest stworzenie standardów energooszczędnej modernizacji zabytków, które będą możliwe do zastosowania przy wielu różnych konstrukcjach historycznych – mówi dr inż. arch. Krzysztof Barnaś, członek zespołu badawczego.     W finale projektu opracowane więc zostaną uniwersalne standardy energooszczędnej modernizacji budynków historycznych, które można będzie wdrażać na szeroką skalę w różnych europejskich miastach, co przyspieszy transformację energetyczną zabytków. Inwestycje w ochronę dziedzictwa staną się dzięki temu bardziej opłacalne i przystępne finansowo, a jednocześnie będą sprzyjać ochronie środowiska. Możliwe będzie zachowanie unikalnego dziedzictwa architektonicznego w miastach takich jak Kraków, przy jednoczesnym dostosowaniu ich do wymagań współczesności.     Interdyscyplinarny zespół naukowców z Politechniki Krakowskiej     Przy projekcie FuturHist pracuje doświadczony zespół badawczy z Politechniki Krakowskiej pod kierownictwem dr hab. inż. arch. Kingi Racoń-Lei, prof. PK w składzie: dr inż. arch. Krzysztof Barnaś, dr inż. arch. Ernestyna Szpakowska-Loranc, dr inż. arch. Filip Suchoń, mgr inż. arch. Krzysztof Klus oraz mgr inż. arch. Anna Bochnia z Wydziału Architektury, dr hab. inż. Małgorzata Fedorczak-Cisak, prof. PK z Małopolskiego Laboratorium Budownictwa Energooszczędnego PK, dr hab. inż. Marzena Nowak-Ocłoń, prof. PK z Wydziału Inżynierii Środowiska i Energetyki oraz dr hab. inż. Tomasz Kisilewicz, prof. PK z Wydziału Inżynierii Lądowej. Ze strony ZBK pracami kieruje Marcin Paradyż, zastępca dyrektora ds. Technicznych oraz Roksana Kurek. Oprócz PK i ZBK przy projekcie pracuje również Fundacja Sendzimira i reprezentujący ją Ewelina Pękała oraz dr Tomasz Jeleński (także pracownik PK).     Liderem badawczym projekt FuturHist, finansowanego w ramach programu Unii Europejskiej Horyzont Europa, jest Akademia Europejska we włoskim Bolzano. Partnerami projektu są: Politechnika Krakowska, Gmina Miejska Kraków, EURAC - Accademia Europea di Bolzano (Włochy), Agencia de la Vivienda y Rehabilitación de Andalucia (Hiszpania), Uppsala Universitet (Szwecja), Svenska kyrkan (Szwecja), Erik Arkitekter A/S (Dania), White Arkitekter (Szwecja), Aalborg University (Dania), ICOMOS - Conseil International des monuments et des sites (Francja), University of Strathclyde (Wielka Brytania), Natürlich Bauen (Austria), Nerobutto SRL Società Benefit (Włochy), Edinburgh World Heritage Trust (Wielka Brytania), Calchera San Giorgio (Włochy), Holzmanufaktur Rottweil GmbH (Niemcy) oraz INTBAU - International Network for Traditional Building, Architecture & Urbanism (Wielka Brytania). Komunikacją na temat projektu w Polsce zajmuje się Fundacja Sendzimira.                     Na grupowym, od lewej: Marcin Paradyż (ZBK), dr inż. Filip Suchoń (WA PK), dr hab. inż. arch Kinga Racoń-Leja, prof. PK i dr inż. Tomasz Jeleński / Fot. Antoni Stąpor (jp,m)   {fastsocialshare}

  Ponad 7 milionów złotych Politechnika Krakowska zainwestuje w realizację projektu „Dostępna PK+”, który zmieni uczelnię w miejsce jeszcze bardziej przyjazne dla osób z niepełnosprawnościami i szczególnymi potrzebami. Zainstalujemy nową windę, podnośniki i toalety dostosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, kampus dokładniej opiszemy m.in. w alfabecie Braille’a, tak, żeby łatwiej było się po nim poruszać. Zainwestujemy w nowe programy komputerowe, które ułatwią uczenie się, będzie też wygodniejszy książkomat i nowy bus, dostosowany do potrzeb osób ze specjalnymi potrzebami. Uprościmy język dokumentów i aktów prawnych, tak, by były bardziej zrozumiałe dla wszystkich członków naszej społeczności. Przeszkolimy nauczycieli akademickich i pracowników administracji, by lepiej rozumieli potrzeby osób z niepełnosprawnościami.     Wart 7 174 730,33 zł projekt „Dostępna PK+” zostanie sfinansowany z programu Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego. Na mocy podpisanej właśnie umowy z Narodowym Centrum Badań i Rozwoju będzie realizowany od 1 kwietnia 2025 r. do 31 marca 2029 r. Jest kontynuacją działań, które uczelnia realizowała w ramach projektu  “Dostępna PK" w latach 2021–2023 (także współfinansowanego z funduszy unijnych). Zaowocował on inwestycjami w poprawę dostępności uczelni o wartości ponad 3 milionów złotych. Teraz, dzięki pozyskaniu dwa razy większych środków, będzie można podwoić skalę działań.     Nowy projekt “Dostępna PK+” ma kilka kluczowych celów. To m.in. poprawa dostępności architektonicznej w trzech budynkach kampusu głównego uczelni. – Chodzi o budowę windy oraz toalet dla osób z niepełnosprawnościami w budynku dydaktyczno-administracyjnym CUP oraz dostosowanie wejść do budynków Wydziału Inżynierii i Technologii Chemicznej oraz Centrum Wsparcia Społeczności Akademickiej PK w Galerii GIL poprzez montaż podnośników dla osób z niepełnosprawnościami – mówi Agnieszka Kopeć z Centrum Dostępności PK.     Sztuczna inteligencja i prosty język dokumentów     Projekt zakłada zapewnienie lepszego dostępu do informacji przy wykorzystaniu technologii wspomagających osoby z różnymi rodzajami niepełnosprawności oraz poprawę oznaczeń budynków i pomieszczeń, co ułatwi poruszanie się po kampusach. Pojawi się na nich 30 tablic z nazwami budynków w alfabecie Braille’a oraz 500 tabliczek (nazwy katedr, laboratoriów, jednostek administracji) wewnątrz budynków.     Dostępność technologiczna uczelni zwiększy się m.in. dzięki zakupowi oprogramowania WCAG AI+ (Web Content Accessibility Guidelines). To narzędzie sztucznej inteligencji, zapewniające dostępność plików pdf poprzez dostosowanie ich do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, w szczególności z wadami wzroku. Inne plany obejmują zakup zestawów do nauczania hybrydowego, rozbudowę uczelnianego książkomatu o funkcjonalność dla osób z niepełnosprawnościami, a także zakup 9-osobowego busa, przystosowanego do transportu osób o szczególnych potrzebach.   – Chcemy też zaktualizować uczelniane akty prawne w taki sposób, aby lepiej wspierały osoby ze szczególnymi potrzebami oraz podnieść świadomość i wiedzę specjalistyczną na temat niepełnosprawności wśród członków społeczności akademickiej – mówi Agnieszka Kopeć.     W planach jest też dostosowanie systemu Elektronicznego Obiegu Dokumentów (EOD) oraz wdrożenie języka prostego jako standardu w komunikacji uczelni. Oznacza to m.in. aktualizację zapisów w Księdze Identyfikacji Wizualnej, aby uwzględniały oczekiwania osób ze szczególnymi potrzebami, w tym niepełnosprawnościami. – Planujemy również przeprowadzić audyt dostępności informacyjno-komunikacyjnej, aby opracować plan likwidacji barier w tym obszarze – mówi Agnieszka Kopeć. Wszystkie te działania poprawią jakość kształcenia i pracy pod kątem dostępności dla wszystkich studentów i pracowników.   – Wdrożone rozwiązania będą miały trwały charakter, pozostaną w użyciu także po zakończeniu projektu – mówi Agnieszka Kopeć.     Zespół do zadań specjalnych     Pracownicy Centrum Dostępności Politechniki Krakowskiej stworzą i przeszkolą specjalny zespół ds. UDL (Universal Design for Learning), który będzie odpowiedzialny za szkolenie dydaktyków z zakresu projektowania uniwersalnego w nauczaniu.     UDL oznacza optymalizację procesów dydaktycznych w taki sposób, aby dawały równe szanse  wszystkim osobom podejmującym studia. Politechniczny zespół UDL będzie miał za zadanie przeprowadzić serię szkoleń dla kadry akademickiej PK. Tematyka obejmie tworzenie dostępnych materiałów i dostępnego procesu kształcenia, a także obsługę technologii wspierających. Wszystkie materiały edukacyjne zostaną udostępnione społeczności akademickiej w formie e-kursów na różne tematy. W planach jest także opracowanie dostępnych lektoratów z języka angielskiego. Z działań zwiększających świadomość i wiedzę specjalistyczną na temat niepełnosprawności skorzysta 700 członków społeczności akademickiej PK.     Dostępna Politechnika Krakowska     Pierwsza edycja projektu “Dostępna PK” w latach 2021-2023 zaowocowała licznymi udogodnieniami dla studentów i pracowników ze szczególnymi potrzebami. M.in. zamontowano 8 tablic informacyjnych z planami kampusów PK, które zawierają opisy w alfabecie Braille’a oraz 14 wewnętrznych tabliczek z opisami pięter, wskazówkami gdzie znajdują się rektoraty i poszczególne dziekanaty. Zakupiono 15 pętli indukcyjnych, które wspierają osoby niedosłyszące w salach wykładowych. Każda sala wykładowa, w której znajduje się pętla, jest specjalnie oznakowana. Wszystkie wydziałowe strony internetowe zostały dostosowane do potrzeb studentów z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Dla potrzeb niewidomych studentów czy też pracowników PK zakupione zostało stanowisko, informatyczne z oprogramowaniem ubrajlawiającym i udźwiękawiającym, dzięki któremu można przygotować materiały naukowe i wydrukować je na drukarce brajlowskiej.     Przeszkolono też 350 pracowników z zakresu świadomości niepełnosprawności. – Dzięki tym szkoleniom, zarówno ogólnym jak i specjalistycznym, przybliżyliśmy temat barier oraz potrzeb studentów z niepełnosprawnościami. Pokazaliśmy też sposoby w jakie możemy - my, osoby pełnosprawne - te bariery likwidować. Dodatkowo czterech instruktorów z Centrum Sportu i Rekreacji ukończyło kurs instruktora dla osób z niepełnosprawnościami – mówi Agnieszka Kopeć.     Zrealizowane w projekcie cele to m.in: wsparcie zmian organizacyjnych, podniesienie kompetencji kadr Politechniki Krakowskiej, zwiększenie dostępu do edukacji, zwiększenie dostępności wewnętrznych procesów, likwidacja niektórych barier architektonicznych, technologicznych i komunikacyjnych oraz upowszechnianie rozwiązań zapewniających dostępność w jednostkach organizacyjnych.     Dzięki 7 mln zł na kolejne działania Politechnika jeszcze bardziej postawi na równy dostęp do uczelni bez barier. Obecnie kształci się  na PK około 150 studentów i pracuje 30 pracowników z orzeczeniem o niepełnosprawności.             {fastsocialshare}