Wywiad ukazał się na łamach czasopisma Przemysł Chemiczny, numer 10/2016, tom 95
Wywiad z Panem prof. dr. hab. inż. Dariuszem Bogdałem, Dziekanem Wydziału Inżynierii i Technologii Chemicznej Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
Redaktor Andrzej Jan Szyprowski: Panie Dziekanie! Już po raz drugi z przyjemnością prezentujemy dorobek naukowy pracowników Pana Wydziału. Tym razem z okazji jubileuszu 50-lecia istnienia Wydziału Inżynierii i Technologii Chemicznej na Politechnice Krakowskiej. Proszę nam powiedzieć jak obecnie wygląda potencjał badawczy Wydziału, ilu jest pracowników, w tym naukowych, profesorów, doktorów habilitowanych, adiunktów, asystentów, doktorantów i studentów. Czy nie występuje problem luki pokoleniowej, czyli braku następców dla obecnych liderów poszczególnych specjalności Wydziału?
Prof. dr hab. inż. Dariusz Bogdał: Obecnie na Wydziale pracuje 136 osób, w tym 109 pracowników naukowych, 29 pracowników samodzielnych i 10 profesorów tytularnych. W ciągu ostatnich 5 lat liczba studentów ulegała zwiększeniu i wynosi ok. 1300, chociaż w tej chwili, tak jak w całej Polsce, obserwujemy tendencję spadkową związaną z niżem demograficznym. Obecnie trwa rekrutacja na nowy rok akademicki i zapełniliśmy 80% miejsc. Na pierwszy rok chcemy przyjąć 320 osób i jest to liczba, która pozwala swobodnie planować zajęcia oraz wykorzystanie sal wykładowych i laboratoryjnych. W skali uczelni studia kończy 65% studentów. Nasi absolwenci nie mają problemów ze znalezieniem pracy po ukończeniu studiów, a wiemy o tym z badań, które prowadzi wśród absolwentów Biuro Karier PK. Przez ostatnie 5 lat rozwinął się także sam Wydział. Poprzednio prowadzone były trzy kierunki studiów: technologia chemiczna, inżynieria chemiczna i biotechnologia, obecnie mamy także chemię budowlaną, nanotechnologie i nanomateriały. Dwa ostatnie kierunki wprowadziliśmy z myślą o tych studentach, którzy interesują się nauką i chcą rozwijać swoje zainteresowania na bieżąco. Na Wydziale nie występuje zjawisko luki pokoleniowej. Liczba pracowników samodzielnych zapewnia utrzymanie minimum kadrowego na wszystkich kierunkach, a dzięki polityce personalnej jest to pokoleniowo najmłodszy wydział na uczelni. Średnia wieku pracowników wynosi ok. 44 lata. Taki stan udało się osiągnąć także dzięki polityce Ministerstwa i ofercie programów dla młodych pracowników nauki. Ci pracownicy, którzy chcieli mogli się o te projekty ubiegać, kilkanaście osób skorzystało z tej możliwości i realizuje projekty, a to przekłada się również na awanse.
AJS: Jakie były najważniejsze osiągnięcia i wydarzenia w życiu Wydziału w okresie ostatnich 5 lat, w czasie od wydania naszego poprzedniego zeszytu na jubileusz 45-lecia Wydziału w lipcu 2011 r.?
DB: Wydział wyróżnia się na Politechnice pod względem osiągnięć naukowych. Mamy największą liczbę publikacji. W ciągu ostatnich 3 lat ukazało się ich ok. 1000, co przynosi 3500 punktów tzw. ministerialnych rocznie. Większość z nich to publikacje zagraniczne, które w dużej części ukazują się w renomowanych czasopismach z Listy Filadelfijskiej. Wyróżnia nas także liczba patentów zgłaszanych przez Wydział, których w okresie ostatnich 3 lat było prawie 300. Trzecia część środków, które otrzymuje Wydział to środki z projektów i współpracy z przemysłem, dlatego nie opieramy się głównie na dotacji podstawowej. W ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki na Politechnice Krakowskiej realizowano ponad 50 projektów na kwotę ok. 150 mln zł i jako uczelnia byliśmy liderem w Polsce. Uczelnia bierze także udział w unikatowym projekcie, jakim jest Małopolska Chmura Edukacyjna, zorganizowana ze środków z poprzedniego rozdania Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. W zorganizowanym programie wstępnym uczestniczyło 6 uczelni i 21 szkół średnich, dla których prowadzono 10 przedmiotów. Politechnika prowadziła kierunki budownictwo i chemię. Zajęcia odbywały się na odległość dla kilku szkół jednocześnie. Było to możliwe dzięki wykorzystaniu odpowiedniego wyposażenia (serwery, monitory, kamery) i oprogramowania. Obecnie rozpoczynamy II etap tego projektu. Będzie on obejmował 250 szkół w woj. małopolskim i będzie trwał 5 lat. Dzięki temu programowi uczelnia może wyławiać najzdolniejszych studentów. Warto wspomnieć także o wymianie międzynarodowej. Jako jedyny wydział na uczelni realizujemy studia podwójne dyplomowane. Nasi studenci mają możliwość wyjazdu w ramach programu Erasmus na partnerski Uniwersytet Techniczny w Münster (Niemcy) i tam mogą realizować swoje prace magisterskie. Otrzymują wówczas dwa dyplomy, niemiecki i polski. Program jest realizowany od ponad 25 lat i takie studia ukończyło 50 osób. Realizujemy program Erasmus Plus Partnerstwo Strategiczne, w ramach którego przygotowujemy wspólne
kursy dla 4 uczelni: Uniwersytetu Technicznego w Münster (Niemcy), Uniwersytetu Lille (Francja), Politechniki w Bragançy (Portugalia) oraz Politechniki Krakowskiej. Przez ostatnich 5 lat nasz Wydział zdobył 75 medali i nagród na największych światowych konkursach wynalazczych. Otrzymał także 4 nagrody Fundacji im. prof. Zbigniewa Engela dla wybitnych młodych naukowców, 75% wszystkich nagród Rektora PK za osiągnięcia naukowe, 2 nagrody Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego za promowanie wynalazczości oraz III Nagrodę Prezesa Rady Ministrów za wybitne osiągnięcia naukowo-techniczne w 2011 r. Wydziałowi przyznano również 7 grantów Lider i 5 stypendiów naukowych Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
AJS: Był Pan dotychczas Prorektorem Politechniki Krakowskiej ds. kształcenia i współpracy z zagranicą. Proszę przedstawić dokonania całej Politechniki w ostatnich latach w obszarze, za który Pan odpowiadał.
DB: Jako prorektor ds. kształcenia i współpracy z zagranicą odpowiadałem za wewnętrzny system zapewnienia jakości kształcenia na uczelni. Opracowaliśmy założenia do Krajowych Ram Kwalifikacji, czyli dla każdego przedmiotu musieliśmy przygotować sylabus i opisać jego efekty kształcenia. Dzięki temu programy kształcenia na Politechnice zostały uporządkowane, spisane w centralnym systemie, z którego może korzystać każdy student, może poznać wymagania oraz efekty, jakie powinny dać studia. Wprowadziliśmy także wewnętrzny system zapewnienia jakości kształcenia, który obejmował procedury dotyczące sesji egzaminacyjnej, prowadzenia hospitacji zajęć, organizacji praktyk studenckich, a także ankiet studenckich. Ankiety ewaluacyjne, oceniające pracowników i ich zajęcia, na dwóch wydziałach przynosiły responsywność wśród studentów na poziomie 40%. Była to doskonała karta w czasie dyskusji z Państwową Komisją Akredytacyjną. Ankiety przeprowadzano przy współpracy z samorządem studentów, któremu uczelnia stwarza warunki do prowadzenia ewaluacji. Dla wydziału, który osiągał najlepsze wyniki w akcji ufundowano puchar. Dwa razy wygrał nasz Wydział, ale w tym roku, niestety, wyprzedził nas Wydział Fizyki, Matematyki i Informatyki. Wdrożyliśmy także system antyplagiatowy, który był wymagany przez Ministerstwo. Udało się go uruchomić wraz z repozytorium prac dyplomowych. Dzięki temu w tym roku każda praca dyplomowa (prawie 3000 prac) była sprawdzana przez system. W żadnej z nich nie stwierdzono podejrzenia popełnienia plagiatu. Rozbudowaliśmy również systemu e-learningu. Do tej pory każdy wydział robił to na własną rękę, ale podjęto decyzję o zakupie jednego centralnego serwera. Dzięki temu pracownicy otrzymali narzędzia i sami mogą decydować, czy chcą korzystać z takiej formy zajęć. Platforma jest dostępna przez stronę internetową i prowadzący zajęcia mogą umieszczać na niej wykłady, materiały pomocnicze do zajęć, testy, quizy, filmy i symulacje. Mogą nawet przeprowadzić egzamin końcowy z danego przedmiotu. Może to być forma uzupełniania przedmiotu, ale są też tacy nauczyciele, którzy opierają się tylko na e-learningu i studenci mogą zupełnie samodzielnie korzystać z materiałów zamieszczanych na platformie, która oferuje ponad 1200 kursów. Szczególnie dobrze system ten sprawdza się na studiach podyplomowych, w których uczestniczą słuchacze z całej Polski. To znacznie ułatwia naukę. Zostały również ufundowane nagrody Rektora indywidualne i zbiorowe za najlepsze kursy e-learningowe. Natomiast w wymianie międzynarodowej w ramach programu Erasmus i umów bilateralnych z uczelniami zagranicznymi uczestniczyło 900 studentów z Politechniki Krakowskiej oraz z zagranicy.
AJS: Jak wygląda współpraca Wydziału z przemysłem chemicznym? Jaki jest udział zleceń z przemysłu w przychodach Wydziału?
DB: Tak jak powiedziałem wcześniej, Wydział trzecią część środków otrzymuje z projektów badawczych i współpracy z przemysłem. Mamy umowę z naszym partnerem strategicznym, Grupą Azoty. W ramach tej umowy pracownicy Grupy Azoty prowadzą zajęcia z naszymi studentami, a studenci wyjeżdżają na praktyki do zakładów Grupy. Ufundowała ona także stypendia dla najlepszych studentów, którzy chcą później podjąć pracę w Tarnowie. Wydział prowadzi również kilka projektów w ramach programów ministerialnych.
AJS: Wygrał Pan konkurs na stanowisko dziekana Wydziału w latach 2016–2020. Jakie ma Pan plany rozwoju Wydziału, awansu kadry naukowej, zwiększania potencjału badawczego i poszerzania współpracy z przemysłem?
DB: Podczas mojej kadencji chciałbym wykorzystać bardzo dobrze rozwiniętą współpracę międzynarodową. Chciałbym, aby jeszcze więcej studentów z zagranicy i profesorów wizytujących docierało na nasz Wydział. Obecnie mamy dwóch takich profesorów, ale planujemy spróbować dotrzeć do studentów i profesorów chińskich. Podpisane zostały umowy i liczymy na to, że uda nam się przyciągnąć studentów z Chin. Do tej pory wysłaliśmy 16 osób na partnerski uniwersytet w Chinach. Aby się rozwijać, uczelnia i Wydział muszą funkcjonować w strukturach międzynarodowych. Na przynajmniej jednym kierunku planuję uzyskać pozytywną opinię Komisji Akredytacyjnej Uczelni Technicznych (KAUT), która jest równoważna z akredytacją międzynarodową European Network for Accreditation of Engineering Education (ENAEE), i tym samym zwiększyć rangę Wydziału. Mam także ambitny plan poprawienia pozycji Wydziału w rankingu Komisji Ewaluacji Jednostek Naukowych.
AJS: Czy Wydział śledzi losy swoich absolwentów, ma informacje dotyczące ich karier zawodowych, wykorzystuje je w modyfikacji programu studiów?
DB: Biuro Karier monitoruje losy absolwentów. W tej chwili jest to obowiązek narzucony przez ustawę, ale PK robiła to już wcześniej. Monitorujemy losy absolwentów po pół roku, po 1 roku i po 3 latach od ukończenia studiów. Ostatnia taka ankieta została wysłana do 1203 osób i uzyskano w niej responsywność 65% (700 osób). Była to reprezentatywna liczba absolwentów. Jeżeli ankieta jest robiona w późniejszym okresie, to responsywność maleje. Zatrudnienie wśród tej grupy wynosi 65% dla absolwentów inżynierii chemicznej i procesowej oraz 78% dla absolwentów technologii chemicznej. Średnio zatrudnienie ma 75% absolwentów, a pierwszą pracę znajdują oni już w pierwszych 3 miesiącach od ukończenia studiów. Po roku pracuje już prawie 90% absolwentów. Kilka procent kontynuuje naukę, a kilka procent nie pracuje ani się nie uczy. W zawodzie pracuje 55% absolwentów.
AJS: W Ameryce jest taka zasada, że jak człowiek jest najlepszy na roku, to jeszcze nie zdąży skoczyć studiów, a już ma propozycję pracy. Czy takich wyróżniających się absolwentów, którzy nie zostali u Was, ale poszli na zewnątrz także monitorujecie?
DB: Oczywiście. Stowarzyszenie Absolwentów Politechniki Krakowskiej prowadzi Złotą Księgę Absolwentów. Do tej księgi wpisywani są ci, którzy osiągnęli największe sukcesy zawodowe na rynku pracy. Prowadzimy także wydziałową księgę Złotych Wychowanków Politechniki Krakowskiej. Z okazji jubileuszu 50-lecia Wydziału organizujemy uroczyste posiedzenie Rady Wydziału oraz specjalną konferencję, na którą zostaną zaproszeni ci absolwenci. Będziemy chcieli, aby przedstawiciele przemysłu przedstawili jak wygląda współpraca Politechniki z przemysłem.
AJS: Nasze czasopismo od lat promuje przedsiębiorczość i innowacyjność produktów przemysłu chemicznego. Czy w programie studiów na Pana Wydziale są zajęcia związane z przedsiębiorczością, zakładaniem własnej firmy, podstawami ekonomii, wiedzą o wolnym rynku i konkurencji?
DB: Na uczelni staramy się wypracowywać taki model kształcenia, aby absolwent był gotowy do nauki przez całe życie. Przygotowujemy ludzi w związku z szybkim rozwojem techniki i cywilizacji do pracy w miejscach i zawodach, których nie znamy i do rozwiązywania problemów, o których jeszcze nie wiemy. Dlatego absolwenci muszą być bardzo dobrze przygotowani i mieć świadomość, że ukończenie uczelni to nie jest koniec aktywności naukowej. Istnieje możliwość uzupełniania wykształcenia na studiach podyplomowych. Na Wydziale udało się wspólnie z firmą IChEMAD-Profarb sp. z o.o. uruchomić studia podyplomowe na temat wyrobów lakierowych, na których kształci się prawie 50 słuchaczy. Prowadzone są także przedmioty, które przygotowują studentów do rynku pracy. Jest to organizacja i zarządzanie, komunikacja interpersonalna, elementy prawa cywilnego, organizacji praktyk studenckich, ochrona własności intelektualnej, podstawy marketingu, strategia rozwoju firmy, zarządzanie strategiczne, zarządzanie i marketing oraz przygotowanie do twórczej drogi zawodowej. Niektóre z tych przedmiotów są obligatoryjne, niektóre fakultatywne.
AJS: Panie Dziekanie! Dziękuję za ciekawe informacje o życiu Wydziału. Serdecznie gratuluję wyboru na stanowisko Dziekana Wydziału Inżynierii i Technologii Chemicznej Politechniki Krakowskiej. Życzę Panu wielu sukcesów i satysfakcji w pracy na tym odpowiedzialnym stanowisku. Trzeba też pogratulować Panu i pracownikom Wydziału przygotowania w krótkim czasie naprawdę dobrych 50 publikacji naukowych do zeszytu październikowego naszego czasopisma na jubileusz 50-lecia Waszego Wydziału. Realizacja zadania 50 publikacji na 50-lecie w pełni się powiodła! Na zakończenie proszę o przekazanie pracownikom Wydziału naszych gratulacji z okazji jubileuszu, a także życzeń dalszych osiągnięć i powodzenia w realizacji ambitnych planów rozwoju.
Wywiad przeprowadzono 14 września br. w Krakowie.
